2014 - Sterk werk

De Wit werd bekroond voor zijn Klimwand en Schijf in grofpuinheuvel in recreatiegebied Spaarnwoude, gelegen tussen Amsterdam, Haarlem en Velsen. De weliswaar kunstzinnig vormgegeven klimwand heeft in de eerste plaats een praktische functie als object voor sportieve vrijetijdsbesteding, de Schijf in grofpuinheuvel is daarentegen bovenal een autonoom kunstobject. De Wit werkte vaker met beton, waarbij hij steeds zocht naar een samengaan van praktisch nut en autonome zeggingskracht. Zo maakte hij tussen 1983 en 1985 een betonnen Windscherm langs het Calandkanaal in Rotterdam en tussen 1994 en 1996 het betonnen Vierkant eiland in de plas, eveneens in Rotterdam, dat het laagste punt van Nederland symboliseert.

Toen de Stichting Beelden in Leiden in 2012 haar eerste beeldententoonstelling op de Hooglandse Kerkgracht in Leiden organiseerde, stelde zij een prijs beschikbaar voor aanstormend Nederlands beeldhouwtalent. De prijs werd genoemd naar Frans de Wit, een hommage aan de belangrijkste twintigste-eeuwse beeldhouwer uit Leiden, die in 2004 overleed. De eerste winnaar van de Frans de Wit Prijs (en van de publieksprijs van het Leidsch Dagblad) was de Amsterdamse kunstenares Marianne Lammersen met haar boomsculptuur Parasiet. Onderdeel van deze aanmoedigingsprijs was een uitnodiging voor de volgende editie van Beelden in Leiden, om zodoende de steun van de stichting te continueren en het publiek in de gelegenheid te stellen de prijswinnares in haar artistieke ontwikkeling te volgen.

De bijdrage van Marianne Lammersen voor Beelden in Leiden 2013 was This party has just begun, een installatie waarin een bouwplaats en speelplaats naadloos in elkaar overgaan. Het werk is geïnspireerd op Lammersens verblijf in het explosief groeiende Xiamen in China, waar de vele met vlaggetjes afgezette bouwterreinen een merkwaardig speelse en feestelijke indruk maken. Ze voerde haar idee deels uit in beton, niet alleen een voor de hand liggend materiaal voor het onderwerp dat ze wilde verbeelden, maar naar eigen zeggen ook een verwijzing naar het werk van Frans de Wit.

Bovenstaande was voor de Stichting Beelden in Leiden mede aanleiding om als overkoepelend element voor de tentoonstelling van 2014 te kiezen voor beton. Dit betekent dat aan alle tien exposanten wordt gevraagd een sculptuur te maken waarvan beton het uitgangsmateriaal is. Hoewel beton al in de Oudheid volop werd gebruikt, is het bij uitstek een materiaal van deze tijd. Toch wordt er in de hedendaagse beeldhouwkunst weinig gebruik van gemaakt. In de bouwbeeldhouwkunst uit de eerste helft van de twintigste eeuw en het constructivisme uit de jaren ’60 en ’70 genoot het een zekere populariteit, maar voor veel kunstenaars van nu behoort beton niet tot hun vaste arsenaal van materialen.

Het initiatief van Beelden in Leiden is dan ook nadrukkelijk bedoeld om jonge Nederlandse kunstenaars de mogelijkheden van dit materiaal voor de beeldhouwkunst te laten onderzoeken. Een bijkomende reden om juist voor beton te kiezen, is het feit dat sculpturen die geplaatst worden in de openbare ruimte, zoals in Leiden het geval is, in hoge mate bestand moeten zijn tegen weersinvloeden en vandalisme. Aangezien veel beeldhouwers voor een deel van hun inkomsten afhankelijk zijn van opdrachten voor openbare sculpturen ziet de Stichting Beelden in Leiden het als een ervaring en een uitdaging voor de jongeren om zich nu al met deze noodzaak bezig te houden. Beton, dat met het verstrijken van de tijd alleen maar harder wordt, is in dit opzicht zeer geschikt. Ten slotte ziet de stichting de betrekkelijk geringe kosten van beton als een kans voor de jongeren om in een vroeg stadium van hun carrière een werk van monumentale omvang te maken dat bestendig is en daardoor mogelijk ook beter  verkoopt.

Voor de realisatie van haar doelstelling werkt de Stichting Beelden in Leiden samen met de Nederlandse Betonvereniging, hét kennisplatform op het gebied van beton. Het is de bedoeling dat de betonexperts van Nederland de geselecteerde beeldhouwtalenten meer inzicht geven in de enorme veelzijdigheid van beton, dat zeker niet alleen in zijn bekende grijze vorm hoeft te worden toegepast. Door toevoeging van bijvoorbeeld steen, metaal, glas of pigmenten, alsook door het te polijsten of te (be)schilderen, kan beton zich meten met traditionele materialen als brons, staal, steen, hout en keramiek. Bovendien laat het zich uitstekend combineren met deze en andere materialen.

De beeldhouwers zullen naar verwachting op hun beurt de betonexperts uitdagen om de grenzen van het gebruik van beton verder op te rekken en nieuwe oplossingen te bedenken voor problemen die in de dagelijkse toepassing van beton in de bouw niet meteen aan de orde zijn. Op die manier hoopt de Stichting Beelden in Leiden dat het tentoonstellingsproject zowel de beeldende kunst in Nederland als de bouwsector nieuwe perspectieven biedt en bijdraagt aan een vruchtbare samenwerking tussen bedrijfsleven en kunstenaars.