She Said

Voor de twaalfde editie 'She Said' van de jaarlijkse buitententoonstelling van Beelden in Leiden, van 16 mei tot 4 augustus 2024 op de Hooglandse Kerkgracht, heeft onafhankelijk curator Lieneke Hulshof (1993) de kunstenaars Brigitte Louter (1996), Mickey Yang (1988), Luis Maly (1991), Kitty Maria (1992), Jaasir Linger (1991) en Caz Egelie (1994) aangetrokken. Hulshof stuitte op een artikel in de Leidse Courant uit 1987 over een raadsvoorstel voor een standbeeld voor gravin Ada van Holland. Het werk is er nooit gekomen, maar het zette haar op het spoor om deze editie het standbeeld en het monument in de openbare ruimte verder te onderzoeken en te bevragen.   

De zes jonge kunstenaars maken een beeld voor een vrouw, niet van maar voor. Daarmee zal de tentoonstelling reflecteren of het mogelijk is om de waardevolle verhalen van mensen te vertellen via beelden, zonder het gebruik van een vorm die dominant, heroïsch of canoniserend is. Met deze tentoonstelling kijkt BiL voor het eerst kritisch naar de mate van zichtbaarheid van vrouwen in de publieke ruimte van Leiden. Daarbij wordt ook onze omgang met het plaatsen van beelden en monumenten in die ruimte onder de loep genomen. 

Beelden in Leiden geeft jaarlijks opdracht aan jonge kunstenaars om voor het eerst werk voor de buitenruimte te maken. De kunstenaars worden begeleid door de curator, de organisatie Beelden in Leiden en master Barbara Visser. 

Een raadsvoorstel uit 1987
Voor BiL2024 is Lieneke in het erfgoedarchief van Leiden gedoken, waar ze op een krantenartikel uit 1987 stuitte. Op 15 mei 1987 schrijft de Leidse Courant over een voorstel in de gemeenteraad: de oprichting van een kunstwerk ter ere van gravin Ada van Holland (1188 - 1223), precies op de plek waar nu jaarlijks BIL plaatsvindt, voornamelijk vanwege het ontbreken van vrouwelijke standbeelden in Leiden. Dit beeld is echter nooit gerealiseerd.

Dit historische inzicht geeft Lieneke aanleiding om met de tentoonstelling aan te sluiten op het actuele debat over monumenten en standbeelden in de openbare ruimte. Ze stelt vragen als: Wie vereren we? Waarom? En wat betekent het standbeeld voor de levens of verhalen die niet op een voetstuk worden gehesen ? De zes kunstenaars zijn uitgenodigd een nieuw beeld te realiseren voor een vrouw en op genoemde vragen te reflecteren. 

Nu na al die jaren komt er een beeld voor Ada
Egelie krijgt de opdracht om aan het begin van de Hooglandse Kerkgracht, tegenover de kerk, een beeld te maken naar aanleiding van Ada, precies op de plek die de gemeenteraad in 1987 aanwees. De andere kunstenaars maken een beeld naar aanleiding van een specifieke vrouw naar keuze, iemand die heeft geleefd en bestaan. Van een historische figuur tot een tante, van een popster tot geleerde. De keuze voor een vrouw hoeft niet binair benaderd te worden en mag vrij geïnterpreteerd worden. Zo zullen er in het voorjaar van 2024 nog zes andere beelden, naar aanleiding van een vrouwfiguur die heeft geleefd, naast het monument voor Joke Smit, een plek krijgen in de publieke ruimte van Leiden.

Reflecteren
Met nieuwe kunstwerken die tussen het standbeeld en de autonome sculptuur instaan, onderzoekt BiL2024 of het enerzijds mogelijk is om wel de waardevolle verhalen van levens die hebben geleefd te vertellen en tegelijkertijd een vorm te vinden die niet dominant, heroïsch of canoniserend is. Het aangaan van dit experiment vanuit de organisatie van Beelden in Leiden, die al sinds 2012 jaarlijks een buitententoonstelling organiseert, is een nieuwe en belangrijke stap. Om zo niet alleen jonge kunstenaars de mogelijkheid te geven een beeld te maken voor de openbare ruimte, maar ook om voor het eerst kritisch op die handeling te reflecteren. 

Zes kunstenaars, acht vrouwen

• Caz Egelie maakt een beeld voor gravin Ada van Holland (1188-1234).
• Mickey Yang maakt een beeld voor de Haagse ontdekkingsreizigster Alexine Tinne (1835-1869).
• Brigitte Louter maakt een beeld voor de wetenschappers Inge Lehmann (1888-1993) en Mary Anderson (1866-1953). 
• Luis Maly maakt een beeld voor de Franse ecofeministe Françoise d'Eaubonne (1920-2005) en de Duitse politica Petra Karin Kelly (1947-1992), die de partij Die Grünen heeft opgericht.
• Jaasir Linger maakt een beeld door de Surinaamse arts Sophie Redmond (1907-1955).
• Kitty Maria maakt een beeld voor performance kunstenaar Monique Toebosch (1948-2012).

De curator
Lieneke is afgestudeerd aan ArtEZ Arnhem en rondde een master Kunstgeschiedenis aan de Universiteit van Amsterdam af.  Ze werkt momenteel als freelance kunstjournalist, curator, moderator en docent. Daarnaast is ze betrokken (geweest) bij verschillende kunstgerelateerde initiatieven, waaronder het kunsttijdschrift Mister Motley, Amarte fonds, de Buning Brongers Stichting en Kunstlokaal SAM. Lieneke wil dat de tentoonstellingen die ze maakt niet losgezongen zijn van de plek waar ze staan. Ze werkt vanuit de historie van plekken om zo een gelaagd verhaal te vertellen over de desbetreffende locatie en haar inwoners. Ze wil daarmee een brug slaan tussen lokale gemeenschappen en de kunst die wordt tentoongesteld.